Alkol kadar zarar veriyor… Doğalını tüketin

Dr. Hüseyin Nazlıkul yazdı...

Temel besin gruplarından biri olan karbonhidratlar diğer besinlerin vücuda alınmasına ve sindirilmesine yardım ederek vücudun enerji ihtiyacını hızla karşılar ve bu da grubun temel özelliklerindendir. Ancak tüketmemiz gerekenin doğal karbonhidratlar olduğu unutulmamalıdır. Meyve şekeri olarak bilinen fruktoz da bir karbonhidrattır. Karbonhidratlar üç gruba ayrılır:

Basit Şekerler (Monosakkaritler): Üzüm şekeri (Glikoz), meyve şekeri (Fruktoz), altı tane karbonlu şeker (Galaktoz)

İkili Şekerler (Disakkaritler): Süt şekeri (Laktoz), çay şekeri (Sakkaroz), malt şekeri (Maltoz)

Çoklu şekerler (Polisakkaritler): Nişasta (Bitkilerde bulunan depo karbonhidrat) glikojen (Kas ve karaciğerdeki depo karbonhidrat), selüloz (Bitkilerde bulunan posa lif yapısı)

Glikoz: Basit bir şeker olan glikoz yaşam için en önemli karbonhidratlardan biridir ve organizmanın başlıca enerji kaynağıdır. Enerjinin bir diğer deyişle şekerin hücre tarafından kullanılabilir halidir.

Beyin ve alyuvarlar enerji olarak sadece glikozu kullanırlar. Glikoz, kanda serbest halde bulunur. Glikoz besinlerden en çok üzüm ve balda bulunur. Her şeker yapısı emilebilmek ve kullanılabilmek için glikoza dönüşmek zorundadır. Glikoza dönüşemeyen şeker ise yağa dönüşerek depolanma eğilimindedir.

ALKOL ETKİSİ

Fruktoz: Fruktoz meyvelerde bulunan ve “meyve şekeri” diye bilinir. Bal, pekmez, üzüm, ağaç meyveleri, kavun karpuz ailesi, dutsu meyveler bol miktarda fruktoz içerir. Ancak sadece meyvelerde değil özellikle bazı kök sebzelerde de fruktoz vardır. Her meyve ve sebzede farklı miktarlarda bulunan doğal bir şekerdir. Glikozdan daha yavaş depo edilir. Özellikle aynı miktarda fruktoz ve glikoz tüketildiğinde kan şekeri seviyesi glikoz tüketenlerde daha hızlı yükselir.

Yaygın kullanılan iki tip fruktoz vardır: Kristalin fruktoz ve mısır şurubu. Bu iki tip fruktozun çoğu zaman aynı ürün oldukları yanılgısına düşülür. Kristalin fruktoz, fruktozca zengin bir tür mısır şurubundan üretilen ve sadece fruktoz içeren bir ürün ve bir monosakkarit iken; yüksek fruktozlu mısır şurubu, glikoz ve fruktoz karıştırılarak elde edilen bir disakkarittir.

Fruktoz, sıkça sağlık sorunlarına yol açtığı ya da açabildiği iddia edilen bir şekerdir. Karaciğer fruktozu sürekli olarak yağa çevirme eğilimindedir. Ayrıca fruktoz, insan vücudunda alkol ürünlerinin gösterdiği hasarın bir benzerini gösterir.

Laktoz: Süt şekeri ve hayvansal kaynaklı bir şekerdir. İnsan sütünde de bulunur.

Sakkaroz (Sükroz): Çay şekeri diye isimlendirilir. Saf sakkaroz üretiminde kullanılan şekerkamışı ve şekerpancarı suyu çıkarıldıktan sonra temizlenir. Ardından tekrar su katılarak konsantrasyonu artırılır ve son ürün olarak %99,9 oranında saf sakkaroz elde edilir. Bu son üründen de küp şeker, tozşeker veya esmer şeker üretilir.

Nişasta: Nişasta, bitkilerde meyve, tohum, kök gövdesi ve yumru köklerde bulunan bir karbonhidrattır. Bitkilerin enerji deposudur ve birçok glikoz molekülünün birleşmesinden meydana gelmiştir. Sindirimi daha uzun sürer. Ülkemizde nişastanın başlıca kaynakları buğday, pirinç, patates ve mısırdır. Ekmek önemli bir nişasta kaynağı olup buğday unundan hazırlanır. Yemeklik baklagiller de (bakla, mercimek, nohut) nişasta bakımından zengindir.

Glikojen: İnsan ve hayvan vücudundaki karbonhidratın depolanmış şeklidir. En fazla glikojen karaciğer ve kaslarda bulunur. Gerektiğinde hemen kullanılabilecek yedek enerji deposudur. Glikojen ATP (adenozin trifosfat) üretmek yani enerji oluşturmak için glikoza dönüşür. Karbonhidratların glikojen olarak depolanması sırasında 1 gr glikojen 3 cc su tutmaktadır. Fazla karbonhidrat tüketimine bağlı ödem ve selülit oluşumunun önemli sebeplerinden biridir.

Selüloz: Bitkisel yapıda yer alırlar. Yiyeceklerin posa denilen sindirilemeyen kısımlarıdır. Günlük diyetimiz 10-15 gr selüloz içerir. Ağızdan alınan selülozun yaklaşık yarısı dışkı ile atılır. Çiğ ve kabuğu ile yenen meyve ve sebzeler ile kepekli tahıl ürünleri selüloz yönünden zengin yiyeceklerdir. Enerji değerleri yoktur ama bağırsak hareketlerini artırarak, düzenli çalışması için gerekli posayı sağlarlar.

Tüm karbonhidratlar enerji elde etmek için glikoza çevrilir. Kullanılmayan fazla karbonhidrat, vücutta yağ olarak depo edilir. En iyi karbonhidratlar sebzeler, meyve ve rafine olmamış tahıllarda bulunur. Sağlıklı olan doğal karbonhidratlar; bal, pekmez ve kuru üzüm iken, uygun olmayan karbonhidratlar ise rafine (beyaz) şeker, beyaz un ve ürünleridir.

Bu konuda ve benzer konularda daha fazla bilgi edinmek için “Güzel, Mutlu ve Sağlıklı’’ kitabımdan faydalanabilirsiniz.

Hüseyin Nazlıkul

Odatv.com