Bu belirtilere dikkat... Hazımsızlığın nedenleri

Dr. Hüseyin Nazlıkul yazdı...

Hazımsızlık, sindirim işleminin herhangi bir adımında organsal ya da fonksiyonel olarak meydana gelen bir bozukluğun sonucudur. Besinler tam olarak sindirilemez, emilemez veya atılamaz. Hazımsızlığın tıbbi adı ‘’dispepsi’’dir. Dispepsi bazı durumlarda önemli hastalıkların belirtisi olabileceği gibi genellikle hafif sindirim bozukluğu olarak sınıflanır.

HAZIMSIZLIĞIN BELİRTİLERİ

Hazımsızlık, sindirim sistemi ve işlemi boyunca bozukluğun olduğu yere bağlı olarak karşımıza birbirinden farklı yakınmalarla çıkar. Karnın üst bölgesinde hissedilen şişkinlik, kramp, dolgunluk, gaz, ağırlık, tokluk hissi ve mide ağrısı hazımsızlığın şikayetleridir. Sıklık sırasına göre en çok tarif edilen şikayet, midede dolgunluk ve tokluk hissidir. “Mideme taş oturmuş gibi” benzetmesi en tipik ve en yaygın ifadesidir.

Bu durumu midede ekşime, yanma ve şişkinlik takip eder. Hazımsızlığın sık bulgularından olan şişkinlik zaman zaman kişinin nefes almasını zorlaştıracak kadar şiddetli olabilir ve bu durum geğirme ihtiyacını doğurur. Geğirmek için karbonat, madensuyu ve pastil tüketmek yine yaygın bir davranıştır.

Hazımsızlığın bir sonraki adımı bulantı ve kusma isteğidir. Besinlerin sindirim kanalında ilerlememesi, kişide hem açlık duygusunun azalmasına hem de kusma ile çözüm aramasına kadar varabilir. Artan ve uzun süre devam eden durumlarda baş ağrısı, uyku bozukluğu ve yorgunluk hali de klinikte sık karşımıza çıkan durumlardır.

Hazımsızlığın bir başka sonucu kilo değişiklikleridir. Şöyle ki, besinler tam olarak sindirilemediği için bir süre sonra kilo artışı başlayabilir. Ancak bu durumun tam tersi olarak kilo kaybı ciddi hazımsızlık şikayeti olanlarda hiç de azımsamayacak bir sıklıkta görülür. Kilo kaybının sebebi bu yakınmaları yaşamak istemeyen kişinin az yemek ve daha sonra yemekten kaçmak tutumunun bir sonucudur. Anlamlı kilo kaybı olduğu durumlarda bağışıklık sisteminin zayıflaması ve sık hasta olmak, huzursuzluk, depresyon, kansızlık, sürekli yorgunluk da klinikte karşılaştığımız durumlardır.

HAZIMSIZLIĞIN NEDENLERİ

Sindirim bozuklukları genellikle kötü alışkanlıkların sonucu olarak ortaya çıkar. Bir belirtiyi yok etmek için önce nedenleri bulup ortadan kaldırmak gerekir. Tüm hastalıklarda olduğu gibi tablonun şiddeti ve yaygınlığı tutulan organa ve fonksiyona göre değişir.

Sindirim enzimi, besinleri parçalayıcı maddelere verilen isimdir. Karaciğer, pankreas, safra kesesi, mide ve incebağırsak enzim kaynağı olan organlardır. Sindirim enzim eksiklikleri hazımsızlığın en önemli sebebidir. Bu organların herhangi bir sebep ile olan hastalığında ya da fonksiyon bozukluğunda hazımsızlık karşılaşılan ilk şikayet olabilir.

Örneğin; pankreas bezi pek çok görevinin yanı sıra tüm ana besin maddelerinin (karbonhidrat, protein ve yağ) sindirimi için enzim ve özel salgılar ürettiğinden bu organın hastalığında hangi besin grubu olursa olsun kişi yemek sonrası hazımsızlık yaşar. Yağların sindiriminden sorumlu olan karaciğer, safra kesesi ya da safra yollarında bir fonksiyon bozukluğu varlığında ise doğal olarak bu besin grubu tüketildiğinde kişi hazımsızlık yaşar. Bunun en bilinen örneği de safra kesesinde taş olan kişilerdir.

Enzimler vücutta bazı mineraller ile aktive olur, harekete geçer. Dolayısıyla mineral eksiklikleri de enzim çalışamaması ile hazımsızlığın göz ardı edilen nedenlerinden biridir (örneğin çinko, magnezyum). Diyabette ya da bağırsak flora bozukluğunda görülen hazımsızlık da tıpkı pankreas hastalıklarında olduğu gibi enzim eksikliği sonucu görülen hazımsızlıklara örnek teşkil eder.

Proteinlerin sindirimi için mide asidine ihtiyaç vardır. Bazı mide hastalıklarında mide yeterli asit üretemezse protein sindirimi yeterince gerçekleşemez ve klinik tablo yine hazımsızlık ile karşımıza gelir.

Su içmemek ya da az su içmek ise mekanizması en kolay anlaşılan sebeptir. Susuz sindirim sisteminde sindirim zorluğu ve kabızlık başta olmak üzere her türlü sindirim sistemi şikayeti sık olarak karşımıza çıkar.

Bu konuda ve benzer konularda daha fazla bilgi edinmek için “Güzel, Mutlu ve Sağlıklı’’ kitabımdan faydalanabilirsiniz.

Hüseyin Nazlıkul

Odatv.com