Glutensiz diyet yapanlar neler yiyebilir

Dr. Hüseyin Nazlıkul yazdı...

Glutensiz diyet, tüketilecek besinlerin içinde hiç glutenin olmadığı beslenme şeklidir. Bu hiç de kolay gözükmeyen bir yaklaşımdır. Ama tecrübelerimiz şunu göstermektedir ki, eğer kişinin çölyak hastalığı ya da gluten hassasiyeti sonucu, mevcut şikayeti ne kadar çok ise bu katı diyete uyumları da o kadar kolay oluyor.

Gluten; buğday, arpa, çavdar ve yulaf ve bu tahılların unundan elde edilen tüm gıdalarda (ekmek, kek, börek, çörek, baklava, bisküvi ve hamur işleri), arpa ve irmikte mevcuttur. Çölyak hastalarının yulaftan sakınmaları veya uzak durmaları konusunda ihtilaf mevcuttur.

GLUTENSİZ DİYET YAPMASI GEREKEN KİŞİLER NE YİYEBİLİRLER

Tahıllar içinde pirinç, mısır, karabuğday, patates, kinoa ve yabani pirinç gibi tahılları, bu tahılların unlarını ve bunlardan yapılan ürünleri yiyebilirler. Günümüzde glutensiz tahıl unlarının varlığı çölyak hastalarının hayatlarını kolaylaştırmıştır. Ancak burada şu ayrımın altını çizmek istiyorum. Kişinin gluten hassasiyeti varsa gluten diyeti belli bir süre devam edeceği için diyetlerinde mümkün olduğu kadar katı olmaları, gluten içermez yazan ürünlerden de uzak kalmaları, bağırsak flora ve mukozalarıın iyileşmesini hızlandıracaktır. Ama kişi çölyak hastası ise ve gluten diyeti bir ömür boyu sürecekse beslenmelerini çeşnilendirmek için glutensiz tahılların unundan yapılan ürünleri tercih edebilirler.

Bununla birlikte gluteni araştırmak ve hangi gıdalarda gluten olduğunu öğrenmek, çölyak hastaları için doğal bir olay haline gelmelidir. Bu hastaların hangi besin maddelerinin güvenilir olduğunu, hangilerinin ise limitlerin dışına çıktığını öğrenmeleri gerekmektedir.

Aşağıda glutensiz diyette serbest ve yasak olan besinlerin listesini bulacaksınız. Özellikle çölyak hastaları ve gluten hassasiyeti olan herkesin bu listeyi bilmeleri önemlidir.

GLUTENSİZ DİYETTE SERBEST YİYECEK OLANLAR

İçecekler: Kahve, çay, ayran, kuşburnu, ıhlamur, malt edilmemiş içkiler (bazı şaraplar, rom)

Süt: Taze, yoğunlaştırılmış veya pastörize süt, süt tozu, ekşimik, yoğurt, kremalar

Et, Balık, Kümes Hayvanları: Taze et, balık, diğer deniz ürünleri ve kümes hayvanları

Peynir: Beyaz peynir, kaşar peyniri, pastörize peynirler, krem peynirler, bütün yıllanmış peynirler

Patates ve diğer nişastalı besinler: Patates, pirinç, glutensiz şehriyeler

Tahıllar: Mısır, pirinç ve bunlardan yapılan ürünler (popcorn, mısır gevreği gibi...)

Ekmekler: Yalnızca izin verilen unlarla yapılan ekmekler (Mısır ekmeği, karabuğday ekmeği gibi)

Unlar: Mısır unu, karabuğday unu, kinoa unu, patates unu, pirinç unu, soya unu, fındık ve ceviz unu, fasulye ve mercimek unu ve bunların hepsinin nişastaları, gluteni ayrılmış tüm unlar

Sebzeler: Bütün sebzeler, fasulye, mercimek vb. bakliyatlar

Meyveler: Tüm meyveler, bütün taze meyve suları

Yağlar: Tereyağı, zeytinyağı, fındık, fıstık vb. yağlar

Çorbalar: Evde yapılan ve un katkısı içermeyen bütün çorbalar

Tatlılar: Bal, reçel, şeker, çikolata, puding, sütlaç vb. un içermeyen tatlı çeşitleri

Diğer: Tuz, biber, nane, zencefil, tarçın, soda, elma şarabı, üzüm şarabı, kuru hardal, zeytinyağı, kırmızıbiber, domates püresi

GLUTENSİZ DİYETTE İZİN VERİLMEYEN YİYECEK OLANLAR

İçecekler: Malt edilmiş sütler, bira, cin, viski, katkılı kahveler, bazı bitki çayları (içeriğinde gluten bulunduran)

Süt: Malt edilmiş sütler, ticari çikolatalı sütler, nasıl üretildiği belli olmayan kremalar

Et, Balık, Kümes Hayvanları: Un içeren maddelerle hazırlanmış et, balık vb.

Peynir: Tahıl ürünleri içeren peynirler

Patates ve diğer nişastalı besinler: Tüm makarna çeşitleri, şehriye

Tahıllar: Buğday, arpa, çavdar, yulaf, kepek, bulgur, darı

Ekmekler: Beyaz ekmek, tam buğday, arpa, çavdar, yulaf, darı, bulgur unlarını içeren tüm ekmekler

Unlar: Buğday unu, arpa unu, çavdar unu, yulaf unu, darı unu

Sebzeler: Gluten içeren soslu maddelerle hazırlanmış sebzeler

Meyveler: Bazı ticari yoğunlaştırılarak hazırlanmış meyve ve meyve suları, un katkısıyla kurutulmuş bazı meyveler

Yağlar: Bazı ticari salata yağları

Çorbalar: Tarhana, şehriye çorbası, işkembe, kısaca unlu mamullerden yapılan ya da un katkısı olan her türlü çorba ve hazır çorbalar

Tatlılar: Baklava, revani, un helvası, tulumba, şöbiyet vb.

Diğer: Salça, ketçap, karaturp (yaban turpu), maya, bira mayası, bazı damıtılmış üzüm sirkeleri

Bazı besinler vardır ki bunların içeriğinde gluten olabilir, dikkatli olmak ve araştırmak gerekir.

  • Aroma ve baharat karışımları
  • Nişastalı besinler
  • Bitkisel protein içeren gıdalar
  • Salam sucuk gibi ürünler
  • Soslar
  • Balık ürünleri
  • Light/diyet ürünler
  • Hazır gıdalar
  • Konserveler
  • Tatlılar

Bu konuda ve benzer konularda daha fazla bilgi edinmek için “Güzel, Mutlu ve Sağlıklı’’ kitabımdan faydalanabilirsiniz.

Hüseyin Nazlıkul

Odatv.com