İştah bozukluklarının nedenleri

Dr. Hüseyin Nazlıkul yazdı...

Meyve asitlerinin vücudu fazla asitleştireceğinden korkmamak gerekir; çünkü tamamen karbondioksit ve suya parçalanırlar. Karbondioksidin akciğerlerden solunumla atılmasıyla meyvelerin, asitleri tamponlayıcı maddeleri için yol açılır.

İştah bozukluğunun belirtileri:

- Yemek ve içmek kişiye zevk vermez.

- Besin alımı sınırlıdır.

İştah bozukluğunun başlıca nedenleri:

İştahsızlığın birçok nedeni olabilir. Genellikle göz ardı edilen bir sebep üst solunum yollarının, soğuk algınlığı, saman nezlesi veya burun kemiğinin eğriliği gibi sebeplerle tıkanmasıdır. koku duyusu bozulduğunda tat da alınamaz ve bu da iştahı bastırır.

BİYOLOJİK VE PSİŞİK NEDENLER

Hasta olduğumuzda, özellikle ateşli durumlarda beynimizdeki iştah merkezi açlığı bastırır ve böylece gücümüzün gereksiz yere sindirime harcanmasının önüne geçilir. Fiziki yorgunluk da ağır yemeklere karşı isteği azaltır. “Spor iştahı açar” cümlesi yalnızca uzun vadede geçerlidir; kısa vadede ise spor sırasında vücut ısısının yükselmesi susuzluğu arttırır ve açlık hissini baskılar. Psikolojik olarak iştah bozukluklarının genellikle depresyon ve korkularla bir ilişkisi vardır; anoreksiya gibi aşırı iştah eksikliği belirtilerinin anlaşılması güç bir dinamiği vardır ve mutlaka uzman (psikiyatrist, psikolog, psikoanalizci) bir kişi tarafından tedavi edilmelidir.

ÇOCUKLARIN DEĞİŞİKLİĞE GEREKSİNİMİ VARDIR

Çocuklarda iştahsızlığın genellikle en önemli nedeni yemek listelerinin tek yönlü hazırlanmış olmasıdır. Tek yönlü bir beslenme ister şekerlemelerden ister posalı gıdalardan oluşsun– uyarıların aynı şekilde tekrarlanması, uyarı ve zevk algılamasının baskılanmasıyla sonuçlandığından, iştah merkezine baskılayıcı etki yapar.

DOĞAL RENKLERLE İŞTAHIN UYARILMASI

Yemeklerin renk kombinasyonunun beyindeki iştah merkezi üzerinde büyük etkisi vardır. Sentetik renkler iştahı baskılayıcı etki gösterirken, doğal renkler iştahı açar. Renk psikologları bu etkinin özellikle turuncu renkten kaynaklandığını bulmuşlardır.

DAHA AZ SENTETİK RENKLER

Çocuklar sıklıkla şekerleme, hazır dondurma, ketçap ve yumuşak şeker türü aşırı renkli yiyeceklerle şımartılırlar. Sentetik boya maddeleri doldurulmuş tüm bu besinlerin ortak yönü

çocukların iştahını kabartmasıdır. Ancak bu durum renkleri daha pastel olan doğal yiyeceklerin tercih edilmemesine olur. Hiçbir kırmızı kirazın yumuşak ayıcık şekerin kırmızısı karşısında şansı yoktur ve hiçbir yeşil salata, yeşil Wackelpeter’le (= hacıyatmaz) yarışamaz.

Çocuklarının faydalı yiyeceklerden zevk almasını isteyenler, çocukların doğal renk algılamasını bozmamak için parlak renkli hazır yiyeceklerin tüketimini olabildiğince sınırlamalıdırlar. Ayrıca fabrikasyon yiyecekler, iştahı baskılayan basit şekerden bol miktarda içerirler.

İŞTAH AÇICI İÇECEKLER

Baharatlar iki şekilde iştah açarlar: Yemeğin lezzetini ve yeme zevkini arttırırlar.

Birçok ülkede yemekten önce alkollü bir iştah açıcı içki içme âdeti vardır. Campari özellikle çok sevilir ve içindeki acı maddeler nedeniyle gerçekten de iştah merkezi üzerinde uyarıcı etki yapar. Tabii ki bu çocuklar için söz konusu değildir.

KENDİNİZE ZAMAN TANIYIN

Günlük yaşamda yaptığımız Her şey ayırdığımız zaman ölçüsünde bize zevk verir. Aynı durum yemek için de geçerlidir. İştah bozukluklarının Fransa’da Almanya, Türkiye veya ABD’dekinden çok daha az olması sebepsiz değildir.

YEMEK LİSTENİZ İÇİN ÖNERİLER

Daha az tatlı:

Büyükannelerimiz bile yemekten önce tatlı yemeyi yasaklamışlardı. Ve haklıydılar! Çünkü çikolata, yumuşak şekerler ve pastaların içindeki basit şekerler ve aroma maddeleri kısa süreli de olsa iştah merkezimiz üzerinde baskılayıcı etki yaparlar. Daha da önemlisi, bu maddeler uzun vadede tat duyusunu köreltir ki zaman içinde diğer yiyeceklere karşı hemen hemen hiç arzu duyulmaz.

Daha az yoğun tatlar:

Fazla yağlı yiyecekler de tat duyusunu köreltirler. Yemekler hayvani yağların ve sosların yoğunluğunda boğuldukları takdirde mutfağın ince nüansları kaybolur.

İŞTAHSIZLIĞA KARŞI BİYOMADDELER

Meyve asitleri sindirim organlarını uyarırlar ve metabolizmayı harekete geçirirler. İkisi birlikte iştah üzerinde uyarıcı etki yapar. Meyve asitleri tüm meyve türlerinde, özellikle elma ve frenküzümünde bulunur.

- Acı maddeler sindirimi uyarıcı etki yaparlar ve beyindeki iştah merkezini uyarırlar. Hindiba ve greyfurt bu Acı maddeleri bolca içerirler.

Hüseyin Nazlıkul

Odatv.com