Sağlıklı bir diyet için diğer ipuçları

Dr. Hüseyin Nazlıkul yazdı...

Dengeli beslenme: Antienflamatuar besinlere odaklanırken dengeli bir diyet uygulamak da önemlidir. Vücudun tüm besin öğelerini elde etmek için çeşitliliğe ihtiyacı vardır. Çoğu zaman enflamatuar hastalıklar çok karmaşıktır ve tek bir be­sinden kaynaklanmaz.

Sağlıksız yaşam tarzından kaçının: Fast food, şeker, hazır gıdalar, alkol, siga­ra, egzersiz eksikliği ve stres vücudunuz için sağlıksızdır. Vücudunuzu korumak için trans yağ içeren yiyeceklerden ve sağlıksız yaşam tarzından kaçınmanız gere­kir. Böylece birçok kronik hastalıkta rol oynayan visseral karın yağlanmasını en aza indirebilirsiniz.

Temel olarak meyve ve sebze çeşitliliği fazla olan bir diyetle hastalıklardan korunabilirsiniz. Bununla birlikte diyette köklü değişiklikler gerektiren glüten alerjisi (çölyak hastalığı) gibi bazı özel durumlarda bir doktordan veya beslenme uzmanından tavsiye almak gerekir. Laboratuvar testleri ile önemli kan değerleri düzenli olarak kontrol edilmelidir. Bu ölçümler aynı zamanda kandaki enflamas­yon düzeyindeki değişimi ve antienflamatuar gıdaları içeren sağlıklı bir diyetin etkisini görmek için de kullanılabilir.

Kronik enflamasyonun önlenmesi ve iyileşmesi için önerdiğim 10 antienf­lamatuar besin: Kronik enflamasyonu önlemeye veya azaltmaya yönelik sağlıklı bir diyette yüksek miktarda antioksidan alımı önemlidir. Bunlar arasında vita­minler, mineraller, aminoasitler, esansiyel yağ asitleri, eser elementler ve ikincil bitki maddeleri bulunur.

1. Yeşil yapraklı sebzeler: Serbest radikallere karşı güçlü antioksidanlardır: Lahana, ıspanak, pak choi (Çin lahanası) ve pazı gibi koyu yeşil sebzeler flavo­noidler açısından zengindir. Bu besinler enflamasyonu durdurmakta önemli rol oynayan hücrelerin oluşmasına yardımcı olan antioksidanları içerir.

Ayrıca beynimizi oksidatif strese karşı koruyan A, C ve K vitaminlerini içerirler. Oksidatif stres, vücudun hücrelerine saldıran ve böylece yaşlanma sürecinin yanı sıra hastalıkların gelişiminde de rol oynayan serbest radikallerden kaynaklanır. Bu sebzeleri çiğ tüketmek enflamasyonu önleme açısından daha faydalı bulunmuştur.

2. Probiyotik gıdalar: Sağlıklı bir bağırsak güçlü bir bağışıklık sistemi sağlar: Bağışıklık sistemimizin büyük bir kısmı bağırsakta yer alır ve bağırsak bakte­rileri tarafından kontrol edilir. Zararlı mikroorganizmaların sayısı faydalı bakte­rilerin sayısını aştığında oluşan mikrobiyal dengesizlik, enflamasyon ve hastalık riskinde artışa neden olur.

Kimchi (Kore lahana turşusu), lahana turşusu, kombucha, yoğurt ve kefir gibi probiyotik gıdalar bağırsak florasındaki faydalı bakteri sayısını artırırlar. Sindi­rim, bilişsel performans ve glandüler sistem fonksiyonları üzerine etki ederler. Buna ek olarak mutluluk hormonu olan serotoninin %80-85’i bağırsaklarda sen­tezlendiğinden probiyotik gıdaların duygu durumu üzerine olumlu etkileri vardır.

3. Kemik suyu: Eklem ağrısına karşı faydalıdır: Sığır veya kümes hayvanlarının kemikleri uzun saatler pişirildiğinde kolajen içeriği yüksek bir et suyu üretilir. Prolin ve glisin aminoasitleri, enflamasyon du­rumunda hasarlı bağırsak mukozasını iyileştirmek için kolajen ile birlikte çalışır. Kısık ateşte uzun süre pişirmek prolin, glisin ve kolajenin açığa çıkmasını sağla­maktadır. Bu sayede aşırı aktifleşmiş bağışıklık sisteminin sağlıklı vücut dokusuna saldırması önlenir. Kemik suyu ayrıca kondroitin sülfat ve glikozamin içerir. Bunlar genellikle eklem ağrısını azaltmak için gıda takviyesi şeklinde de satılır. Fakat kemik suyu doğal bir kaynaktır ve bu nedenle daha iyi bir alternatiftir.

4. Ceviz: Antienflamatuar omega-3 yağ asitleri içerir: Ceviz, omega-3 yağ asitleri ve eser elementler bakımından diğer kuruyemişlere göre daha zengindir. İçerdiği polifenoller ve alfa linolenik asit ile oksidatif strese ve enflamasyona karşı savaşır. Beyin sağlığını korur ve bilişsel performansın azal­masını önleyen fitokimyasalları içerir.

5. Organik hindistancevizi yağı: Antioksidan, antienflamatuar, antibakte­riyel etkiye sahiptir: Organik hindistancevizi yağı antioksidan, antienflamatuar ve antibakteriyel özelliklere sahip özel bir doymuş yağ türüdür. Vücutta termal bir etki yarattığın­dan sindirimi kolaydır ve bağırsak florası için faydalıdır. Sindirim sistemindeki zararlı bakterilerle, maya oluşumuyla ve enfeksiyonlarla savaşan esansiyel yağ asitleri içerir. Hindistancevizi yağı, enflamasyonun hem önlenmesini hem de azal­masını destekler.

6. Pancar: Kan dolaşımını ve hücre oluşumunu uyarır: Koyu kırmızı rengiyle pancar, enflamasyon görülen hücrelerin onarılmasına yardımcı olan betalain antioksidanını içerir. Pancar ayrıca kan dolaşımını da des­tekler, birçok kişide eksikliği görülen antienflamatuar özelliğe sahip C vitamini ile potasyum ve magnezyum minerallerini yüksek miktarda içerir.

7. Brokoli ve diğer turpgiller: Oksidatif stresi ve kronik enflamasyonu azaltır: Brokoli, karnabahar, beyaz lahana, brüksellahanası ve turpgiller cinsinden di­ğer sebzeler antioksidan, flavonoid, karotenoid, C vitamini gibi vitaminler açı­sından zengindir. Bu besin öğeleri vücuttaki oksidatif stresi azaltmak ve kronik enflamasyonla mücadele etmek için birlikte çalışır.

8. Mor meyve ve sebzeler: Sağlıklı bağırsakların ve güçlü hafızanın olmazsa olmazlarıdır: Mor renkli meyveler yüksek miktarda lif ve kuersetin antioksidanı içerir. Bu­nun dışında A, B, C, K vitaminleri, magnezyum, potasyum, mangan yanı sıra polifenoller içerir. Bu özellikleriyle bağırsaktaki faydalı bakterilerin oluşumunu destekler ve kolon hastalıklarını önlerler. Bu meyvelerin bilişsel yetenekleri ve ha­fızayı geliştirdiği de bilinmektedir. Mürdümeriği, yabanmersini, siyah kuşüzümü, kuru üzüm, mor havuç, mor lahana, patlıcan ve pancar olarak sıralanabilir.

9. Somon, uskumru, sardalye ve diğer yağlı balıklar: Antienflamatuar etkisi olan omega-3 yağ asitleri içerirler: Somon, uskumru, sardalye gibi diğer yağlı balıklar, antienflamatuar özelliklere sahip omega-3 yağ asitlerinin en iyi kaynaklarıdır. Kalp hastalığı, artrit, depresyon ve bilişsel bozukluk gibi enflamatuar hastalıkların riskini azaltırlar.

10. Süper tohumlar; chia, keten ve kenevir: Bağışıklık sistemini, kolesterol seviyelerini ve kan basıncını düzenlerler: Chia, keten ve kenevir tohumları, alfa-linoleik asit formunda omega-3 ve ome­ga-6 yağ asitleri içerirler. Bu besin öğelerinin orantılı alınması enflamasyona yol açabilecek sitokinlerin ve oksitleyici moleküllerin aşırı üretiminin önlemesi için bağışıklık sistemine yardımcı olurlar.

Ayrıca kolesterol seviyelerini düzenleyen ve kan basıncını düşüren lifler, anti­oksidanlar, proteinler ve çok sayıda eser element açısından zengindirler.

Bu konuda ve benzer konularda daha fazla bilgi edinmek için “Antienflamatuar Beslenme Rehberi’’ kitabımdan faydalanabilirsiniz.

Hüseyin Nazlıkul

Odatv.com