Uykusuzluğun gizli bedeli: O pizzayı yemeden önce bir daha düşünün

Hüseyin Nazlıkul yazdı...

Beslenme psikolojisi, beslenme bilimi ile psikolojiyi birleştiren disiplinler arası bir alandır. Yeme davranışını biyolojik, psikolojik ve sosyokültürel boyutlarıyla ele alır. Bu davranışlar sadece vücudun enerji ihtiyacından değil, aynı zamanda duygular, alışkanlıklar ve çevresel uyaranlarla da şekillenir. Ancak bu alanda genellikle gözden kaçan çok önemli bir bağlantı vardır: uyku ve beslenme psikolojisi arasındaki köklü ilişki.

UYKUSUZLUK VE DUYGUSAL YEME ARASINDAKİ KISIR DÖNGÜ

Uykusuzluk, vejetatif sinir sisteminin regülasyonunu bozar, bu da kortizol salınımında artış ve melatonin düzeyinde azalma ile kendini gösterir. Bu düzensizlik, hem metabolik dengeyi hem de duygusal durumu etkiler. Uyku yoksunluğu, leptin düzeyini düşürürken ghrelin düzeyini artırır ve bu da iştahı kontrol edilemez hale getirir. Gece uykusuz kalan bireyler ertesi gün karbonhidrat ve şeker içeriği yüksek gıdalara daha çok yönelir.

Aynı zamanda, uykusuzluk duygusal dengeyi de bozar. Stres altında veya depresif duygudurumlarda bireyler, "konfor gıdaları" olarak adlandırılan tatlı, yağlı ve işlenmiş gıdalara yönelir. Bu durum hem kilo artışına hem de gece boyunca uykunun daha da bozulmasına neden olur. Sonuçta beslenme bozuklukları ile uykusuzluk birbirini besleyen bir kısır döngü oluşturur.

PSİKOLOJİK YEME DAVRANIŞI VE UYKU KALİTESİ

Kısıtlayıcı yeme davranışına sahip kişilerde, uykusuzluk yaygın bir belirtidir. Sürekli kalori hesabı yapmak, yediği yemeğin vicdan azabını ya da kilo alma korkusunu tetiklemesi, sempatik sinir sistemini aktive ederek gece dinlenmeye engel olur. Bunun tersine, "duygusal yeme" davranışı gösteren bireylerde de akşam saatlerinde artan iştah, gece yeme bozukluklarına ve sabaha karşı kan şekerinin düşmesiyle uyanmalara yol açar.

UYKU HİJYENİ BESLENMEYLE BAŞLAR

Uyku kalitesi sadece yatak odasında değil, mutfakta da şekillenir. Akşam saatlerinde yüksek glisemik indeksli yiyecekler ve ağır yemekler, melatonin salınımını baskılar. Triptofan, magnezyum, B6 vitamini ve omega-3 gibi maddeler ise hem sinir sistemini rahatlatır hem de uykuya geçişi kolaylaştırır.

Geceleri açlık hissediyorsanız, bu gerçek bir fizyolojik ihtiyaçtan çok, uykusuzluk kaynaklı duygu regülasyonu bozukluğu olabilir. Bu nedenle her gece uykudan önce yapılan beslenme seçimleri, ertesi günki enerji düzeyinizi ve ruh halinizi doğrudan etkiler.

BESLENME PSİKOLOJİSİNİN UYKUDAKİ YERİ

Beslenme psikolojisi, uykuyu etkileyen duygusal yeme, stres yeme, gece yeme sendromu gibi tablolarda bireysel farklılıkların ve davranış modellerinin belirlenmesini sağlar. Şu durumlarda bireyin yeme davranışı psikolojik ve uykusal açıdan değerlendirilmelidir:

  • Aç olmadan sürekli yemek yeme alışkanlığı
  • Gece yemek yeme isteğinin artması
  • Tartıdan kaçınma, şekil algı bozukluğu
  • Sürekli kilo alma korkusu
  • Yediklerinden hemen sonra pişmanlık duyma
  • Duygusal dengesizlik durumlarında kontrolsüz yeme
  • Yeme alışkanlıklarının uyku kalitesini bozan biçimde planlanması

UYKU VE YEME ARASINDAKİ NÖROPSİKOLOJİK KÖPRÜ

Uyku bozuklukları, başta serotonin ve dopamin olmak üzere nörotransmitter dengesizlikleri ile ilişkilidir. Bu maddelerin ön maddeleri olan amino asitler, doğru zamanda ve doğru besinlerle alınmazsa nöropsikolojik regülasyon sekteye uğrar. Yani uyuyamayan bir beyinde tokluk hissi oluşmaz; tokluk hissi oluşmayan birey yeme ihtiyacı duyar; bu yeme ise daha fazla uykusuzluğa neden olur.

UYKU KALİTESİNİN ANAHTARI BESLENME PSİKOLOJİSİNDE SAKLI

Yeme davranışımız, sadece enerji almak değil; aynı zamanda duygu durumu, stres ve uyku kalitesiyle de çok yakından ilişkilidir. Doğru beslenme davranışları geliştirilmeden uyku hijyeninden söz etmek eksik kalacaktır. Uyku ile beslenme psikolojisi arasındaki bu hassas dengeyi kurmak hem uykusuzlukla hem de duygusal yeme ile başa çıkmak isteyen herkes için temel bir adımdır.

"Uyuyamıyorsanız, belki de karnınızın değil, ruhunuzun doymaya ihtiyacı vardır."

Nöralterapi ve Hüseyin Nazlıkul’un diğer tedavi yöntemlerine buradan ulaşabilirsiniz.

Hüseyin Nazlıkul

Odatv.com