Yeterli uyku bağışıklık sistemini güçlendirir

Dr. Hüseyin Nazlıkul yazdı...

Vücudun bazı kısımları uyku sırasında pasiftir. Nabız, solunum ve dolaşım uyanıkken olduğundan daha yavaş çalışır. Bu sırada vücut, uyaranlara daha az tepki verir. İştah bastırıcı hormon olan leptinde uykuda salınır ve bu sayede açlık olmadan daha uzun süre uykuya devam edebilmemiz sağlanır.

Bağışıklık yanıtları, uyku süresi ve kalitesi ile ilgilidir. Basit bir soğuk algınlı­ğı bile uyku ihtiyacını artırır. Bunun nedeni, bir enfeksiyon sırasında daha güçlü salınan haberci maddelerdir. Çalışmalar, sağlıklı ve yeterli uyku sırasında doğal savunma hücrelerinin daha fazla oluştuğunu defalarca kanıtlamıştır. Bu sayede savunma hücreleri, bakteriler ve virüsler ile daha iyi savaşabilir.

“İyi uykular” ifadesi sebepsiz yere söylenmemiştir. Dinlendirici bir uyku ba­ğışıklık sistemini harekete geçirir. Araştırmacılar tarafından Lübeck Üniversite­si’nde bir çalışma yapılmıştır. Çalışmada test edilecek kişilere “Hepatit A” aşısı vurulmuştur. Kişilerin yarısının uyumalarına izin verilmiş, diğer yarısı ise ertesi akşama kadar uyanık tutulmuştur. Birkaç hafta sonraki test sonucuna göre aşıdan hemen sonra uyumasına izin verilen kişilerin, kanlarındaki patojene karşı iki kat daha fazla antikor üretmiş oldukları saptanmıştır.

İnsanlarda Optimum Uyku Süresi

Uyku ihtiyacı yaşa bağlıdır. Yenidoğanlar ve çocuklar, yetişkinlerden ve yaşlı­lardan daha fazla uyurlar.

Aşağıdaki liste yaşa bağlı olarak uyku ihtiyacını göstermektedir:

  • Yenidoğan: 18 saate kadar
  • 1-12 ay: 14 ila 18 saat
  • 1-3 yaş: 12 ila 15 saat
  • 3-5 yıl: 11 ila 13 saat
  • 5-12 yaş: 9 ila 11 saat
  • Gençler: 9 ila 10 saat
  • Yetişkinler ve yaşlılar: 6 ila 8 saat (normal dağılım)
  • Hamile kadınlar: 8 saatten fazla

Uyku eksikliği zihinsel ve fiziksel olarak yorgun hissetmemize neden olur. Per­formansımız azalır ve bağışıklık sistemi de zayıflar.

Bağışıklık Sistemi ve Sağlığın Korunması İçin Uyku

Haftalar ve aylar boyunca, koronavirüspandemisi yaşamın her alanına hâkim oldu. Bu ciddi olayda, sağlıklı uykunun önemi bir kez daha bilinçli olarak vurgulandı.

Kötü Uyku Bağışıklık Sistemini Zayıflatır!

Sağlıklı ve dinlendirici uykunun vücudun savunmasını güçlendirdiği ve iyileş­meyi desteklediği bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Öte yandan uyku bozuklukları ve uyku eksikliğinin vücudu zayıflattığı da bilinmektedir. Uyku bozuklukları olan insanlar viral hastalıklara ve enfeksiyonlara daha duyarlıdırlar.

Çalışmalar, sadece 6 günlük uyku yoksunluğundan sonra antikorların artık hızlı bir şekilde reaksiyona girmediğini veya aynı sayıda bulunmadığını göster­miştir. Doğal öldürücü ve temizleyici hücreler uyku sırasında daha aktif bir şe­kilde vücudu korur. Bu nedenle bağışıklık sistemi soğuk algınlığında bizi yorgun hissettirir ve daha sonra bağışıklık aktivitesi artan virüs ve bakterilerle savaşır.

Bağışıklık Sisteminin En Önemli Görevleri

Bağışıklık sistemi erken yaşta gelişmeye ve güçlenmeye başlar. Bebekler ilk an­tikorlarını anne sütü ile alırlar. Buna rağmen bağışıklık sistemi henüz gelişmediği veya zayıf olduğu için bebeklerin yanı sıra daha yaşlı, hasta veya zayıflamış kişiler özellikle risk altındadır.

Uyku Olmadan Bağışıklık Sistemi Çalışmıyor!

Uyku ne kadar az olursa bağışıklık sistemi o kadar zayıflar. Uyku dergisinde 2015 yılında yayımlanan “Kısa süre uyuyanların soğuk algınlığına yakalanma ola­sılığı dört kat daha fazladır” çalışmasından elde edilen uyku konusundaki araştır­ma sonuçları, kötü uykunun yaş ve geçmiş hastalıklardan bağımsız olarak hastalık için temel faktör oluşturduğunu göstermiştir.

Diğer araştırmalar, bağışıklık sisteminin ve uykunun aslında ne kadar yakın­dan ilgili olduğunu defalarca kanıtladı. Grip benzeri bir enfeksiyon bile bağışıklık sistemini zayıflatır ve uyku ihtiyacını artırır. Uyku, hayati antikorların ve hücre­lerin üretiminde merkezi bir amplifikatör ve destekleyici olarak kabul edilir. Bazı interlökinler gibi haberci maddeler uyku sırasında vücutta bir enfeksiyon mey­dana gelirse hemen salınır. Bu nedenle uyku viralenfeksiyonlardan korunmak için de kullanılabilir. “Sağlıklı uyku, en iyi ilaçtır” sözü bir tesadüf değildir! Daha kapsamlı bir kaynak için Uykunun Sihirli Gücü ve 100 Yıl Yaşamak Mümkün ki­taplarıma göz atabilirsiniz.

Sağlıklı Uyku İçin Doğru Diyet

Akşamları ne yediğiniz ve ne içtiğiniz, uykuya dalma zamanı, gece boyunca uyu­duğunuz süre ve derin uyku evrelerinin süresi uykunuzun kalitesi üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Uyarıcı etkisi olan yiyecekler ve dinlenmenize yardımcı olan yiyecekler vardır. Hem yiyeceğin bileşimi ve büyüklüğü hem de akşam yemeğinin zamanı uyku üzerinde rol oynamaktadır. Yanlış beslenme alışkanlıkları genellikle belirli vitamin, mineral ve eser elementlerin eksikliğine yol açar. Bu da sinir hücrele­rinin yetersiz beslenmesine ve uyku kalitesinin kötüleşmesine neden olur.

Bu konuda ve benzer konularda daha fazla bilgi edinmek için “Antienflamatuar Beslenme Rehberi’’ kitabımdan faydalanabilirsiniz.

Hüseyin Nazlıkul

Odatv.com